De aardappel

Aardappelen groeien onder de grond aan de wortels van de aardappelplant. Ze zijn rijk aan voedingsstoffen en bevatten vezels.

Voorkom dat je de schadelijke stoffen binnenkrijgt door uitlopers, bruine, beurse en groene plekjes ruim weg te snijden. Voorkom ook dat er zwarte, aangebrande plekken ontstaan. Frituur aardappelproducten niet bruin, maar goudgeel.

Het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen is in de Nederlandse aardappelsector erg klein, waardoor de milieudruk laag is.

Bij het kopen van aardappelen kun je letten op de volgende keurmerken en logo’s: EKO, Milieukeur en Erkend Streekproduct en BOB.

Aardappelen bevatten koolhydraten, vezels, eiwit, B-vitamines, vitamine C en mineralen zoals ijzer, magnesium, chroom en zink. Aardappelen bestaan vooral uit vocht.

Herkomst

De aardappelen die in de winkel te koop zijn, komen meestal uit Nederland. Vanaf januari tot juni zijn er ook aardappelen uit Zuid-Europa en Noord-Afrika verkrijgbaar. Op de verpakking of het schap staat waar ze vandaan komen. Een typisch Nederlandse aardappel is de opperdoezer-ronde, die alleen geteeld wordt in het Noord-Hollandse dorp Opperdoes.

Productie

In aardappelhuizen worden aardappelrassen met elkaar gekruist om nieuwe, betere soorten te kweken. Deze soorten zijn minder gevoelig voor ziektes, zien er mooier uit, of zijn geschikter voor verwerking tot bijvoorbeeld frites.

De allermooiste aardappelen belanden niet op ons bord. Ze worden gebruikt als pootaardappel. De aardappel wordt in de grond gepoot zodat er een nieuwe plant ontstaat. Zo blijft een aardappelras zuiver. Pootaardappels worden gebruikt als uitgangsmateriaal voor akkerbouwers.

Pootaardappelen worden tussen april en september op kleigrond gepoot. Na 2 á 3 weken groeien hieruit plantjes waaraan aardappelen groeien. Na 3 á 5 maanden zijn ze rijp om geoogst te worden.

De oogst is vooral in het najaar. Na de oogst worden de aardappelen gesorteerd op kwaliteit en opgeslagen in koelcellen. De juiste temperatuur zorgt ervoor dat de aardappelen geen uitlopers krijgen en niet verrimpelen.

Er zijn verschillende soorten aardappelen verkrijgbaar. Welke je moet kiezen, hangt af van je smaak en waar je de aardappel voor gaat gebruiken. Dit zijn de meest gangbare soorten:

A= Vastkokende aardappelen

Nicola, Accent, Ditta, Inova, Stroma, Monalisa, Opperdoezer-ronde

B = Vrij vastkokend

Bildtstar, Redstar, Platina, Oscar

C = kruimig

Bintje, Frieslander, Gloria, Maritiema, Platina, Santé, Turbo

D= Zeer kruimig

Agria, Santana, Eigenheimer, Irene, Doré

De opperdoezer-ronde wordt beschouwd als delicatesse en is beperkt verkrijgbaar van half mei tot eind oktober. Nieuwe aardappelen worden ook gezien als delicatesse. Het zijn de eerste aardappelen van de nieuwe oogst en worden ook wel primeurs genoemd.

Het overgrote deel van de aardappelen wordt verwerkt tot bijvoorbeeld frites of zetmeel. Het aardappelras en de kwaliteit bepaalt waarvoor de aardappel geschikt is.

Aardappelen in de supermarkt moeten er glad en schoon uitzien. Minder aantrekkelijke aardappelen veranderen bijvoorbeeld in rösti. Hele grote aardappelen zijn handig om frites uit te snijden. Een ander deel wordt verwerkt in veevoer.

Er zijn allerlei aardappelproducten te koop, zoals:

•Aardappelkroketjes

•Aardappelpuree

•Aardappelschijfjes en partjes

•Chips

•Frites

•Rösti

Deze producten zijn niet even gezond als puree, gekookte aardappelen. Er is vaak vet of zout aan toegevoegd en soms moet je ze ook nog in vet bakken of frituren. Als je dit soort aardappelproducten eet, kies dan voor de varianten met de meeste vezels en zo min mogelijk verzadigd vet en zout. Dat kun je zien op het etiket.

Verwarm aardappelproducten zonder extra vet in de oven, of bak ze in onverzadigd vet. Dat is vloeibaar vet, zoals margarine uit een knijpfles of plantaardige olie.

Bewaren

Op aardappelen hoeft geen houdbaarheidsdatum te staan. Gemiddeld zijn ze in huis 2 tot 3 weken houdbaar, maar na een tijdje treedt er wel kwaliteitsverlies op. Zo blijven aardappelen langer houdbaar:

•Bewaar aardappelen altijd op een donkere plaats. Onder invloed van licht wordt de natuurlijke gifstof  solanine gevormd.

•Bewaar ze in een niet te droge of te vochtige omgeving. Door droogte gaan de aardappelen rimpelen, door vocht krijgen ze uitlopers en schimmel.

•Beste bewaartemperatuur is tussen 5 en 10 °C. Te hoge temperaturen zorgen voor uitlopers, van te lage temperaturen krijg je gerimpelde aardappelen.

•Bewaar de aardappel in de zak, dat helpt vochtverlies te voorkomen.

•Ga er niet te hardhandig mee om, anders krijgen ze blauwe plekken en bederven ze sneller.

Bereiden

Reken 4 tot 5 aardappelen per persoon, dat komt neer op 200-250 gram per persoon. Je kunt aardappelen koken, bakken, pureren of frituren. Kook de aardappelen in weinig water. Een laagje van een paar centimeter in de pan is genoeg.

Voordelen voor de gezondheid

Aardappelen zijn een belangrijke bron van koolhydraten, B-vitamines, mineralen, vezels.  Aan aardappelproducten is vaak zout en (verzadigd) vet toegevoegd.

Gezondheidsrisico's

Soms hebben aardappelen groene plekken of uitlopers. Dit betekent dat de aardappelen de gifstof solanine bevatten. Voorkom het door aardappelen goed te bewaren. Schil uitlopers, bruine, beurse en groene plekjes ruim weg.

Door het frituren of bakken van aardappelen kan ook de schadelijke stof  acrylamide ontstaan. Het advies is om aardappelen daarom niet te heet en te lang te bakken. Voorkom dat er zwarte, aangebrande plekken ontstaan. Frituur aardappelproducten niet bruin, maar goudgeel.

Er worden kiemreddende middelen gebruikt om de aardappels langer te bewaren. Deze middelen zijn niet geschikt voor consumptie. Schil de aardappelen daarom goed. Eet je de aardappelen met schil, gebruik dan liefst nieuwe aardappelen. Deze aardappelen bevatten minder kiemremmende middelen, omdat ze bijna gelijk verkocht worden.

Verspilling

Aardappelen staan in de top-10 van meest verspilde etenswaren in Nederland.  Verspilling kun je voorkomen door:

•Aardappelen koel en donker te bewaren zodat ze langer goed blijven

•Uit te gaan van 200-250 gram per volwassene

•Resten gekookte aardappelen in de koelkast te bewaren en de volgende dag op te  bakken

Bron: voedings centrum

Tot kokens

 Toineke

« Terug naar overzicht